มะนาว สุดยอดสรรพคุณ รักษาโรคและบำรุงบำรุงผิวพรรณ
รีวิวโดยทีมแพทย์และเภสัชกร HonestDocs วันที่ 21/03/2562
มะนาว ผลไม้ลูกกลมเล็ก แต่รสชาติเปรี้ยวจี๊ด เหมาะกับการนำมาปรุงรสอาหารให้กลมกล่อมมากยิ่งขึ้น พืชชนิดนี้อยู่คู่ครัวคนไทยมาช้านาน มีต้นกำเนิดอยู่ในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วยรสชาติที่ใครๆ ก็ติดใจทำให้มะนาวกลายเป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจที่ทำรายได้ให้กับประเทศ
นอกจากรสชาติเปรี้ยวจี๊ดถูกปากเมื่อนำมาปรุงรสอาหารแล้ว มะนาวยังเป็นพืชที่นำมาใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน ไม่ว่าจะเป็นราก ใบ ดอก เมล็ด หรือเปลือก ต่างก็มีสรรพคุณทางยามากมาย โดยเฉพาะน้ำมะนาวที่มีประโยชน์ตั้งแต่ในด้านการดูแลผิวพรรณให้ผุดผ่อง เรียบเนียน ช่วยลดน้ำหนัก กำจัดไขมันส่วนเกิน ช่วยให้เจริญอาหาร ไปจนถึงใช้ทำความสะอาดเครื่องเรือนและคราบสกปรกต่างๆ ได้อีกด้วย
ส่วนประกอบของน้ำมะนาว
- กรดมาลิค (Malic acid) แก้ปากแห้ง ช่วยลดสิว และบำรุงผิวพรรณให้เรียบเนียนสดใสยิ่งขึ้น
- กรดแอสคอร์บิก (Ascorbic acid) หรือที่รู้จักกันดีในชื่อ วิตามินซี ช่วยป้องกันโรคลักปิดลักเปิด บำรุงผิวพรรณ กระดูก ฟัน และหลอดเลือด ทั้งยังมีฤทธิ์เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์ในร่างกาย
- กรดซิตริก (Citric acid) ช่วยสลายนิ่วในไต และขับแคลเซียมส่วนเกินออกจากหลอดเลือดแดง ตับอ่อน และไต รวมถึงช่วยขจัดล้างสารพิษและไขมัน กระตุ้นการหลั่งเอนไซม์ธรรมชาติ ช่วยให้ขับถ่ายคล่อง ทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่งสดใส และไม่รู้สึกอืดบวมไปด้วย
สรรพคุณทางยาของมะนาว
มะนาวอุดมไปด้วยฟลาโวนอยด์ ที่ช่วยลดอาการอักเสบและควบคุมความดันโลหิตได้เป็นอย่างดี ทั้งยังช่วยยับยั้งการเกิดสารอนุมูลอิสระที่เป็นปัจจัยก่อให้เกิดมะเร็ง จึงมีส่วนช่วยยับยั้งการเกิดเซลล์มะเร็งในระยะเริ่มต้นได้ นอกจากนี้ยังขึ้นชื่อในเรื่องประโยชน์ของการบำรุงสุขภาพอีกหลากหลายอย่าง
- น้ำมะนาวช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะ วิงเวียน และอาการเมาค้าง
- ช่วยบรรเทาอาการไข้ เพียงนำใบมะนาวมาหั่นเป็นฝอยๆ แล้วนำมาชงในน้ำเดือด ดื่มเป็นน้ำชา
- ใช้เป็นน้ำยาบ้วนปาก โดยผสมน้ำกับน้ำมะนาว 3-4 หยด หรือจะนำใบมะนาวหั่นฝอยมาชงแล้วใช้อมกลั้วคอเพื่อช่วยฆ่าเชื้อโรคในช่องปากก็ได้เช่นกัน
- ช่วยบรรเทาอาการอ่อนเพลีย เมื่อยล้า ด้วยการดื่มน้ำมะนาวผสมน้ำตาล
- บรรเทาอาการคันตามผิวหนัง โดยนำน้ำมะนาวมาทาบริเวณที่มีอาการ
- แก้โรคเหน็บชา ร้อนใน กระหายน้ำ ด้วยการดื่มน้ำมะนาว
- แก้ปัญหา กลาก เกลื้อน หิด โรคทางผิวหนังต่าง ๆ วิธีทำให้นำกำมะถันมาตำให้ละเอียดผสมกับน้ำมะนาว แล้วนำมาทาบริเวณผิวหนังที่เกิดโรคหลังอาบน้ำ
- แก้ฝีชนิดต่างๆ และลดอาการปวดฝี ใช้รากมะนาวสดมาฝนกับเหล้าและนำมาทา หรือขูดเอาผิวมะนาวผสมกับปูนแดงปิดบริเวณที่เกิดฝีไว้
- ช่วยบรรเทาอาการคันจากรังแคและเชื้อราบนหนังศรีษะ โดยใช้น้ำมะนาวนวดให้ทั่วศีรษะ แล้วค่อยสระผม
- ลดอาการอักเสบ ปวดบวมจากแผลหกล้มและฟกช้ำ โดยให้นำน้ำมะนาวกับดินสอพองมาผสมให้เข้ากัน แล้วทาบริเวณที่ฟกช้ำวันละ 1-2 ครั้ง
ประโยชน์ยอดฮิตของมะนาว
ช่วยลดน้ำหนัก
ด้วยประโยชน์ในการล้างสารพิษและลดไขมันในเลือด จึงช่วยควบคุมระดับไตรกลีเซอไรด์ให้เป็นปกติ และช่วยให้มีไขมันดีในร่างกายเพิ่มขึ้นอีกด้วย ผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนักสามารถทำตามสูตรรับประทานมะนาวเพื่อการลดน้ำหนักดังต่อไปนี้
เช้า
- เตรียมน้ำมะนาวคั้น 1 ลูก พร้อมด้วยน้ำอุ่น 1 ถ้วย และเกลือป่นปลายช้อนชา
- นำเกลือป่นปลายช้อน ไปผสมกับน้ำมะนาวที่คั้นรอไว้ จากนั้นนำมาดื่ม แล้วค่อยๆ จิบน้ำอุ่นตาม ในช่วงแรกที่ยังไม่สามารถดื่มแบบสดๆ ได้ ให้ใช้น้ำเปล่าในอุณหภูมิปกติประมาณครึ่งแก้ว ผสมกับน้ำมะนาว 1 ลูก แล้วเติมเกลือแค่ปลายช้อน และหยดน้ำผึ้งลงไปประมาณ 2-3 หยด ให้ดื่มสูตรนี้ติดต่อกัน 2 อาทิตย์ แล้วค่อยเว้นระยะห่างเป็นอาทิตย์เว้นอาทิตย์
กลางวัน
- เตรียมน้ำมะนาวคั้น 2 ลูก และน้ำ 600 ml (น้ำเปล่าขวดเล็ก 1 ขวด)
- นำน้ำมะนาวและน้ำเปล่าอุณหภูมิปกติที่เตรียมไว้มาผสมกัน จากนั้นเติมเกลือแค่ปลายช้อนชา และอาจตามด้วยน้ำผึ้งประมาณครึ่งช้อนชา (ในรายที่ยังไม่ชิน) สามารถพกพาไปดื่มที่ทำงานได้ตลอดทั้งวัน
เย็น
- คั้นน้ำมะนาว 1 ลูก และน้ำเปล่าอุณหภูมิปกติครึ่งแก้ว
- นำน้ำมะนาวและน้ำมาผสมกัน ดื่มก่อนอาหารประมาณ 10 นาที แล้วค่อยรับประทานอาหารต่อ จะช่วยให้รับประทานได้น้อยลง
ก่อนนอน
- คั้นน้ำมะนาว 1 ลูก และน้ำเปล่าอุณหภูมิปกติครึ่งแก้ว
- ผสมน้ำมะนาวกับน้ำเปล่าเข้าด้วยกัน ดื่มก่อนนอน 10 นาที แล้วเข้านอนตามปกติ เป็นขั้นตอนสุดท้ายของวัน ในการล้างไขมัน
บำรุงและรักษาปัญหาผิวพรรณ
มะนาวช่วยต้านสารอนุมูลอิสระที่เป็นตัวการให้เกิดการอักเสบ จึงช่วยรักษาสิวอักเสบได้ดี และยังอุดมไปด้วยวิตามินซี ทำให้ผิวเกลี้ยงเกลา เรียบเนียนยิ่งขึ้น มาดูกันว่ามีขั้นตอนการบำรุงผิวด้วยพืชชนิดนี้อย่างไรบ้าง
- รักษาสิว นำน้ำมะนาวคั้นสด 1 ลูกผสมกับไข่ขาว ผสมให้เป็นเนื้อเดียวกัน นำมาพอกหน้าทิ้งไว้ประมาณ 30 นาที แล้วจึงค่อยๆ ล้างออกด้วยโฟมล้างหน้าหรือสบู่ที่ใช้เป็นประจำ
- บำรุงผิวหน้า นำน้ำมะนาวคั้นสด 1 ลูก ผสมกับผงขมิ้นชัน เติมน้ำและนมสดลงไปเล็กน้อย แล้วคนให้เข้ากัน นำมาพอกหน้าทิ้งไว้ประมาณ 30 นาที แล้วล้างออก จะรู้สึกได้ทันทีว่าผิวหน้าเนียนนุ่มขึ้น สูตรนี้สามารถนำไปใช้กับการพอกผิวกายได้ด้วย
- ขัดผิวกาย นำน้ำมะนาวมาผสมกับเกลือและนมสดหรือโยเกิร์ต ตามด้วยน้ำมันมะกอก แล้วนำมาขัดผิว จะช่วยให้ผิวกายกระจ่างใสและเรียบเนียนยิ่งขึ้น
- บำรุงผม ลดรังแค นำน้ำมะนาวผสมกับน้ำเปล่า คนให้เข้ากัน จากนั้นนำมาชโลมลงบนหนังศีรษะจรดปลายผมแล้วนวดเบาๆ ทิ้งเอาไว้ 2 ชั่วโมงก่อนจะล้างออก วิธีนี้จะช่วยล้างรังแคที่ติดอยู่บนหนังศีรษะออกได้ และยังช่วยบำรุงให้ผมนุ่มสลวยยิ่งขึ้นไปในตัว
เสริมสุขภาพฟัน
มะนาวมีสรรพคุณช่วยขจัดคราบสกปรกต่างๆ บนฟัน เช่น คราบบุหรี่ ชา และกาแฟ ที่เป็นสาเหตุให้ฟันเหลือง โดยใช้เบกกิ้งโซดาผสมกับน้ำมะนาวจนเกิดเป็นฟอง จากนั้นใช้คอตตอนบัดจุ่มลงไป แล้วนำมาเช็ดตามซี่ฟัน ทิ้งไว้ไม่เกิน 1 นาที อย่าให้นานกว่านี้ เพราะกรดมะนาวมีฤทธิ์กัดกร่อน ซึ่งอาจจะทำให้ฟันบางลงได้ เสร็จแล้วก็รีบบ้วนปาก และขัดออกด้วยยาสีฟัน
มะนาวกับเคล็ดลับคู่ครัวเรือน
คุณประโยชน์ของมะนาวนั้นมีมากกว่าการนำไปปรุงอาหาร และไม่ได้มีประโยชน์ต่อการบำรุงสุขภาพเท่านั้น แต่ยังสามารถนำมาขัด เช็ดล้างเครื่องครัว คราบไขมันที่ติดตามพื้นผนังห้องครัว รวมถึงประโยชน์อีกมากมายดังต่อไปนี้
- น้ำมะนาวช่วยชำระล้างยางเหนียวๆ จากกล้วยที่ติดตามมีดและเขียงได้
- ใส่มะนาวไว้ในถังข้าวสาร ช่วยป้องกันมอดขึ้นข้าวได้
- เพียงหยดมะนาว 3-4 หยดลงไปในไข่ก่อนเจียว ก็จะทำให้ไข่ฟูดูน่ากินมากขึ้น
- ผสมน้ำมะนาวในน้ำซาวข้าวประมาณ 2-3 ช้อน จะทำให้ข้าวที่หุงออกมาดูขาวและฟูยิ่งขึ้น
- ล้างรอยดำที่เล็บจากการเด็ดผัก โดยการนำน้ำมะนาวมาขัดมือ
- เชื่อมกล้วยให้น่ารับประทานยิ่งขึ้น ด้วยการบีบมะนาวลงไปครึ่งซีก จะทำให้ผิวกล้วยดูใส น่ารับประทาน
- ช่วยลดกลิ่นคาวของปลาในเมนูอาหาร และทำให้เนื้อปลาคงรูป ไม่เละ เมื่อนำไปลงทอดในกระทะ
ประโยชน์ด้านอื่นของมะนาว
- ป้องกันภัยจากงูและสัตว์เลื้อยคลาน โดยใช้เปลือกมะนาววางไว้บริเวณใกล้ๆ ที่นอน สัตว์เหล่านี้จะไม่มารบกวน
- หากก้างปลาติดคอ ให้นำน้ำมะนาว 1 ลูก เติมเกลือและน้ำตาลเล็กน้อย แล้วกลืนลงไปให้ตรงกับบริเวณที่ก้างติดคอ อมไว้สักครู่แล้วค่อยๆ กลืน อาจช่วยให้ก้างปลาอ่อนตัวลงและหลุดลงไปในกระเพาะอาหารได้
- แก้เล็บขบ ส้นเท้าแตก ขาลาย
- ลบรอยเปื้อนหมึกหรือรอยไหม้จากการรีดบนเสื้อผ้าได้
อันตรายจากการใช้มะนาว
แม้จะมีประโยชน์มากมายหลายด้าน แต่การใช้ที่ผิดวิธีก็อาจทำให้เกิดโทษมากกว่าประโยชน์ โดยเฉพาะการหลงเชื่อข้อมูลเกี่ยวกับการใช้รักษาโรคต่างๆ ทั้งๆ ที่ยังไม่มีหลักฐานรองรับ
ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับการใช้น้ำมะนาวที่ไม่ควรปฏิบัติตามเป็นอย่างยิ่ง ได้แก่
- แก้พิษงู พิษงูมีหลายประเภท และส่งผลต่อระบบในร่างกายแตกต่างกันไป แต่ไม่มีพิษงูชนิดไหนที่แล่นเข้าสู่กระเพาะอาหาร แน่นอนว่าการกินน้ำมะนาวจึงไม่สามารถช่วยแก้พิษงูได้
- ใช้หยอดตารักษาต้อ นอกจากจะไม่ช่วยให้อาการต้อดีขึ้นแล้ว ยังอาจทำให้กระจกตาเสียหาย และเสี่ยงตาบอดได้
- ใช้ป้องกันบาดทะยัก เมื่อตะปูตำหรือถูกบาดจากของมีคม ควรรีบล้างทำความสะอาดแผลด้วยสบู่และน้ำสะอาด เพื่อป้องกันการติดเชื้อบาดทะยัก ไม่ควรใช้น้ำมะนาวหยดลงบนแผล เพราะไม่ได้ช่วยฆ่าเชื้อ และหากน้ำมะนาวสกปรกก็อาจยิ่งทำให้เสี่ยงติดเชื้อมากกว่าเดิม
- ใช้กับแผลน้ำร้อนลวกไฟไหม้ ด้วยฤทธิ์ที่เป็นกรด อาจกัดกร่อนแผลจนเปื่อยและทำให้รู้สึกแสบได้
นอกจากนี้ การใช้น้ำมะนาวทาลงบนผิวโดยตรงก็อาจทำให้คนที่มีผิวบอบบางแพ้ง่ายเกิดการระคายเคือง แดง และมีผื่นขึ้นตามมาได้ ดังนั้นหากจะลองทำตามสูตรบำรุงผิวด้วยมะนาวทั้งหลาย ก็ควรใช้อย่างระมัดระวัง เมื่อเกิดอาการแพ้ ควรรีบล้างออกทันที
สรุป
ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ได้มีการคิดค้นและดัดแปลงสมุนไพรต่างๆ มาใช้เพื่อพัฒนาสุขภาพร่างกาย ซึ่งมะนาวนั้นก็เป็นพืชอีกชนิดหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ประโยชน์ในหลากหลายด้าน และกล่าวได้ว่าพืชชนิดนี้มีคุณมหาศาล หากใช้อย่างเหมาะสมและถูกวิธี
ที่มาของข้อมูล
- Helen West, 6 Evidence-Based Health Benefits of Lemons (https://www.healthline.com/nutrition/6-lemon-health-benefits), 7 January 2019
- Joe Leech, Benefits of drinking lemon water (https://www.medicalnewstoday.com/articles/318662.php), 1 August 2017
- Megan Ware, How can lemons benefit your health? (https://www.medicalnewstoday.com/articles/283476.php), 5 January 2018
